Η αιμορροϊδοπάθεια αποτελεί πολύ συχνή πάθηση στο γενικό πληθυσμό με ποσοστά που φτάνουν το 35-45%. Οι αιμορροΐδες αναπτύσσονται συχνότερα στην 3η-7η και 11η ώρα του πρωκτού αν σκεφτούμε τον ασθενή σε γυναικολογική θέση. Αποτελούν ουσιαστικά διατεταμένο φλεβικό δίκτυο που προβάλλει από θέσεις όπου ανατομικά υπάρχει πιο ευένδοτος συνδετικός ιστός. Οι αιμορροΐδες στην εγκυμοσύνη παρουσιάζονται επίσης συχνά και χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή.
Παράγοντες κινδύνου
Οι παράγοντες που ενισχύουν την πιθανότητα να εμφανιστούν αιμορροΐδες στην εγκυμοσύνη είναι:
- Η διάταση της μήτρας αυξάνει τη φλεβική συμφόρηση στην κάτω κοιλία και επομένως προκαλεί διάταση του φλεβικού δικτύου και του πρωκτού
- Η χρήση από την έγκυο συχνότατα σκευασμάτων σιδήρου προκαλεί δυσκοιλιότητα, η οποία με τη σειρά της επιδεινώνει την αιμορροιδοπάθεια.
Οι αιμορροϊδες μπορεί να είναι εξωτερικές (κάτωθεν της οδοντωτής γραμμής) ή εσωτερικές (άνωθεν της οδοντωτής γραμμής). Οι εσωτερικές αιμορροϊδες διακρίνονται σε :
- 1ου βαθμού:διαπιστώνεται η ύπαρξή τους χωρίς πρόπτωση
- 2ου βαθμού: προπίπτουν αλλά ανατάσσονται μόνες τους
- 3ου βαθμού: προπίπτουν αλλά ανατάσσονται μηχανικά
- 4ου βαθμού: προπίπτουν και δεν ανατάσσονται
Οι εξωτερικές αιμορροϊδες προβάλλουν από το πρωκτόδερμα.
Συμπτώματα
Τα κυριότερα συμπτώματα των αιμορροϊδων είναι:
- η απώλεια αίματος κατά την αφόδευση
- πόνος (ιδιαίτερα όταν υπάρχει θρόμβωση)
- η απώλεια βλέννης
Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, οι ασθενείς παρουσιάζουν προοδευτικά επιδεινούμενη αιμορροϊδοπάθεια στο 2ο και 3ο τρίμηνο της κύησης.
Διάγνωση
Η διάγνωση της αιμορροϊδοπάθειας είναι συνήθως κλινική, αλλά πολλές φορές χρειάζεται ορθοσκόπηση προς αποκλεισμό άλλων αιτιών απώλειας αίματος από τον πρωκτό (π.χ πολύποδες).
Από τη στιγμή που διαγνωστούν αιμορροϊδες στην έγκυο προβαίνουμε σε συντηρητικά μέτρα που μπορούν να προκαλέσουν ύφεση των συμπτωμάτων. Τα μέτρα αυτά είναι τα ακόλουθα:
- Λήψη τουλάχιστον 2-3 λίτρων υγρών την ημέρα
- Τροποποίηση της δίαιτας με λήψη άφθονων φρούτων και λαχανικών προς αποφυγή της δυσκοιλιότητας
- Συχνά μπάνια με χλιαρό νερό
- Τοπική εφαρμογή αλοιφής ξυλοκαϊνης σε γάζα ακριβώς στην περιοχή του πρωκτού
Στις περισσότερες περιπτώσεις, η εφαρμογή των παραπάνω μέτρων έχει ως αποτέλεσμα ύφεση των συμπτωμάτων.
Πρέπει δε να καταστεί σαφές ότι μετά τον τοκετό, η συντριπτική πλειοψηφία των γυναικών δεν πάσχει πλέον από αιμορροϊδες.
Αντιμετώπιση
Σε χειρουργική αντιμετώπιση προβαίνουμε μόνο στις ακόλουθες περιστάσεις:
- Θρόμβωση αιμορροϊδων με ενδεχόμενο κίνδυνο γάγγραινας και σήψης
- Πολύ μεγάλη απώλεια αίματος που προκαλεί πτώση του αιματοκρίτη <25.
Πρέπει να γνωρίζουμε ότι παρ’ ότι οι έγκυες αποτελούν ιδιαίτερη ομάδα ασθενών, είναι δυνατή η διενέργεια χειρουργικής επέμβασης με απόλυτη ασφάλεια και στο 2ο και στο 3ο τρίμηνο της εγκυμοσύνης. Σε κάθε περίπτωση όμως αυτό γίνεται σε οργανωμένα μαιευτήρια παρουσία γυναικολόγου, διότι μπορεί να υπάρξει πρόκληση τοκετού.
Σε αντίθεση με τις υπόλοιπες ομάδες πληθυσμού, επειδή επιλέγουμε χειρουργική επέμβαση μόνο σε ακραίες περιπτώσεις (αιμορροϊδοπάθεια 4ου βαθμού-θρόμβωση), η μέθοδος εκλογής είναι μόνο η κλασική αιμορροϊδεκτομή κατά Milligan-Morgan.
Η ασθενής παραμένει στο νοσοκομείο για μερικές ώρες ή το πολύ για 24 ώρες.
Επιπλοκές
Η επέμβαση δεν επηρεάζει την πορεία της κύησης, αλλά σαφώς βελτιώνει την ποιότητα ζωής της εγκύου.
Συνοψίζοντας πρέπει να εστιάσουμε στα κάτωθι:
- Η αιμορροϊδοπάθεια είναι πολύ συχνή στην κύηση
- Από τη στιγμή της διάγνωσης, οι περισσότερες ασθενείς αντιμετωπίζονται συντηρητικά με τροποποίηση δίαιτας και τοπική εφαρμογή αλοιφών
- Χειρουργική επέμβαση επιλέγεται μόνο σε ακραίες περιπτώσεις, αλλά μπορεί να διενεργηθεί με απόλυτη ασφάλεια
Σε κάθε περίπτωση πρέπει να υπάρχει συνεργασία του υπεύθυνου μαιευτήρα με τον χειρουργό. Οι χειρουργοί που αντιμετωπίζουν εγκύους πρέπει να έχουν ιδιαίτερη εμπειρία στο χειρισμό της ξεχωριστής αυτής ομάδας ασθενών και να επιλέγουν νοσοκομεία με 24ωρη μαιευτική παρακολούθηση αφού στόχος δεν είναι μόνο η αντιμετώπιση μιας νοσολογικής κατάστασης, αλλά και η διασφάλιση της υγείας της εγκύου και του εμβρύου.
Θεόδωρος Πιπέρος
Γενικός Χειρουργός
Μέλος της Ομάδας Αντιμετώπισης Εκτάκτων Περιστατικών Νοσοκομείου Μητέρα
Μέλος της Χειρουργικής Κλινικής Νοσοκομείου Ιασώ